در صنایع مختلف و با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، برای پوشش پیچ و مهره از مواد و روشهای مختلفی استفاده می‌شود. برخی برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی و برخی به منظور تزئین. برخی از آنها نیز بدون پوشش و به رنگ مواد اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند که اصطلاحا خود رنگ نام دارند.
تقسیم بندی پوشش‌های پیچ و مهره
- مشکی (BLACK)
- مقاوم به خوردگی (CORROSION RESISTANT)
- ویژه
پوشش مشکی
این نوع پوشش پیچ و مهره بیشتر به منظور مشتری پسند بودن ظاهری قطعات و پیش گیری از ایجاد شوره و زنگ زدگی سطحی تا پیش از مصرف به کار می‌رود. پوشش مشکی بر روی پیچ و مهره‌های گرید 8.8, 10.9 ,12.9 و b7, b16 و تمام گرید‌هایی که نیاز به عملیات حرارتی دارند به راحتی قابل اجرا می باشد. خاصیت مقاومت در برابر خوردگی ندارد و برای مدت کوتاهی دوام دارد.
پیچ و مهره هار فولادی در مرحله آخر عملیات حرارتی (که اغلب به صورت اتوماتیک و توسط کوره‌های کانتینیوس continuous انجام می‌شود) وارد روغن مخصوصی می‌شوند و به رنگ مشکی در می‌آیند.
مقاوم به خوردگی
پوشش گالوانیزه سرد Zinc Plated
ارزانترین و متداولترین نوع پوشش پیچ و مهره است که توسط لایه نازکی از روی بصورت الکتریکی و یا مکانیکی انجام می‌شود. ظاهری به رنگ نقره براق دارد و می‌تواند به وسیله پوشش‌دهی کروماته تبدیلی تقویت شود. کروماته تبدیلی فیلم نازکی و سختی را به سطح پوشش گالوانیزه اضافه می‌کند. معمولا به رنگ سفید یا آبی آسمانی کمرنگ و یا به رنگ زرد هفت رنگ (قوس قزح یا رنگین کمان یا طلایی) است. مقاومت به خوردگی را به صورت جزئی افزایش می‌دهید. پوشش گالوانیزه برای گرید پیچ و مهره با کلاس بالاتر از 8.8 ترجیحا نباید در نظر گرفته شود.
این نوع پوشش را با نام‌های گالوانیزه الکتریکی، گالوانیزه سفید، گالوانیزه آبی، کروماته یا دی‌کروماته آبی، کروماته یا دی‌کروماته زرد نیز نام می‌برند. پیچ و مهره گالوانیزه سرد اکثرا به صورت سفید در بازار موجود است.
برای اتصالات حساس به لغزش، یک سوراخ آزاد به اندازه یک هشتم اینچ بزرگتر از قطر اسمی پیچ کافی است تا بدون نیاز به تمیزکاری اضافه سوراخ، بتواند یک پیچ گالوانیزه شده را در خود جای دهد. . برای اتصالات حساس به لغزش شامل پیچ های سایز 1 اینچ یا بزرگتر، با توجه به اینکه سوراخ استاندارد یک هشتم اینچ بزرگ تر از قطر پیچ است، به سایز سوراخ آزاد مندرج استاندارد ANSI/AISC 360، الزامات برای ساختمان های سازه فولادی یا استانداردهای طراحی پل AASHTO LRFD، مراجعه نمایید. برای اتصالاتی که سایز پیچ کمتر از 1 اینچ تعیین شده، سوراخ های اوورسایز را یک هشتم اینچ بزرگتر از قطر پیچ انتخاب کنید.
در صورتی که از سوراخ اوورکاری شده استفاده شود، طراح باید کاهش ظرفیت لغزش ناشی از کاهش سطح تماس را ارزیابی و بررسی کند تا مطمئن شود که لغزشی رخ نخواهد داد. بر طبق الزامات، کاهش مقاومت لغزشی طراحی در اتصالات حاوی سوراخ راه بدر (سرتاسری) اوور شده باید 15 درصد باشد. به این ترتیب، باید پیچ های اضافی در طراحی اتصالات در نظر گرفته شود. بعلاوه ممکن است بکار گرفتن سوراخ های اوور شده در طراحی های خاص، مانند اتصالات پیچ شده در شاه‌تیر پل، مجاز نباشد.
برای برخی قطعات رزوه دار خاص که قرار است گالوانیزه شوند، ممکن است از طرف سازنده تمهیدات خاصی در محل ساخت مورد نیاز باشد. به عنوان مثال:
– بکارگیری میله های کم کربن توصیه می شود، زیرا کربن یا سیلیسیم بالا پوشش گالوانیزه سنگین تر و زبرتری در محل رزوه ها ایجاد می کند.
– بعد از خمکاری یا هدینگ داغ، قطعه در محل ساخت تمیزکاری شود تا پوسته های حاصل از شکل دهی گرم پیش از رزوه کاری پاک شود. در غیر این صورت، زدودن پوسته ها باید در محل گالوانیزه انجام بگیرد که این کار به دلیل نیاز به زمان های اسیدشویی طولانی سبب خورده شدن بیش از حد رزوه ها خواهد شد.
– استفاده از ابزار ساخت تیز الزامی است. رزوه های دندانه دار و پاره شده در طی عملیات اسیدشویی و گالوانیزه شکافته می شوند. همچنین ابزار کهنه، قطر پیچ را زیاد می کند. کنترل دوره ای و مرتب ابزار در درازمدت ضروری است.
– رزوه های سایز استاندارد روی پیچ برش داده می شوند، اما مهره های سایز استاندارد بعد از گالوانیزه رزوه کاری خواهند شد.
تغییر خواص مکانیکی بست های گالوانیزه شده و عوامل مؤثر برآن
1. تنش زدایی قبل از گالوانیزه گرم
بست هایی که تحت سختکاری شدید قرار گرفته اند باید پیش از گالوانیزه گرم توسط سازنده بست تنش زدایی شوند.
2. تأثیر دمای گالوانیزه گرم و ارتباط آن با دمای تنش‌زدایی/ تمپرینگ
